نام گذاری مناطق مسکونی و بخش های صنعتی و عملیاتی در مناطق نفت خیز ایران،متاثر از واژگان و اصطلاحاتی است که با ورود بریتانیایی های کاشف نفت به این منطقه مصطلح شده و گاه در محاوره و گویش بومی ساکنان غیرانگلیسی،تغییر شکل پیدا كرده است.
به گزارش نفت آنلاین به نقل از سایت موزه های صنعت نفت ، نامگذاری محلات و بخش های مختلف مسکونی و عملیاتی در”میدان نفتون”که بعدها”مسجد سلیمان”نامیده شد نیز،با همین رویکرد انجام شده است.
در یک تقسیم بندی کلی نام های محلات مسجدسلیمان در روزگار شکل گیری شهر را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد.
نخست؛محلاتی که نام های قدیمی خود از روزگار پیش از اکتشاف نفت و در مقطع سکونتگاه قشلاقی بودن منطقه را حفظ كرده بودند.مانند:چشمه علی،تمبی،بی بیان، کلگه،سرمسجد و….
گروه دوم: محلات و تاسیساتی هستند که با شماره یا به تعبیر انگلیسی آن NOMBER”نمره”شناخته می شدند.همچون نمره یک،نمره2،نمره8،نمره9،نمره11و…
گروه سوم:محلات و مناطقی هستند که به واسطه ایجاد ابنیه و تاسیسات جدید نامگذاری شده و عموما در نام های این محلات از واژگان انگلیسی استفاده شده است.”اسکاچ کرسنت”از این گروه است.
منطقه مسکونی شرکتی که در زمان تاسیس و ساخت متاخر خود نسبت به دیگر مناطق مسکونی،عملا از بخش های دیگر شهر فاصله داشته و مجزا بود و تیپ و سایز خانه های ویلایی آن موسوم به”بنگله”نیز متفاوت از بقیه بنگله های موجود در مسجدسلیمان بود.
بنگله ها Bungalow” “نوعی خانه ویلایی بزرگ هستند که انگلیسی ها در بیشتر مناطق نفتخیز ایران برای خود نمونه هایی از آن را ساخته اند.
(دکتر سیروس باور کتابی در مورد معماری مناطق نفتخیز نگاشته اند که به زودی به بازار کتاب عرضه خواهد شد و واجد اطلاعات ارزشمندی در این زمینه است.)
برخی این سبک خانه های وسیع و بزرگ ویلایی را به بنگال و هند ارتباط می دهند،اما باید توجه داشته باشیم که”بنگال”در نگارش انگلیسی به صورت Bengal نوشته می شود و با Bungalow تنها در تلفظ مترادف است .به هرجهت ،منطقه”اسکاچ کرسنت” متشکل از تعدادی بنگله بزرگ است که به صورت یک خط منحنی کنار یکدیگر و البته با باغچه های بزرگ ساخته شده اند و به همین دلیل پسوند Crescentبه معنای”هلالی شکل”برای این محله استفاده شده است.پسوندی که در دیگر منطقه مسکونی مخصوص کارمندان ارشد نفت یعنی”کمپ کرسنت”نیز استفاده شده است.
نکته جالب در مورد این محله،اصطلاح”اسکاچ”است.برخی پژوهشگران در پی جویی دلیل این اصطلاح مدتها به دنبال نشان ،شرکت،موسسه یا احتمالا فردی با این نام بودند ،اما امروز در بخش آرشیو موزه صنعت نفت که در مسجد سلیمان که در دست ساخت است و به استناد نقشه هایی که در مرکز اسناد صنعت نفت گردآوری و در اختیار هست،به یقین رسیده اند که منظور از”اسکاچ”با املای انگلیسی Scots،اسکاتلندی بودن این منطقه مسکونی در مسجدسلیمان است.
نقشه این منطقه از مسجدسلیمان،نشان می دهد که بنگله های بزرگ این محله به صورت هلالی شکل و با فاصله قابل توجه از یکدیگر ساخته شده اند که با معماری ویلاهای گلاسکو در اسکاتلند قابل مقایسه اند.
در دانشنامه انگلیسی ویکی پدیا،مردم اسکاتلند با عنوان Scots،یک ملت و از گروه‌های قومی و بومی اسکاتلند معرفی شده اند و اسکاچ کرسنت احتمالا یادگار اسکاتلندی های مقیم و فعال در کمپانی نفت انگلیس و ایران است.اسکاتلندی هایی که سر آرنولد ویلسون در یادداشت های روزانه خود که به صورت کتاب با عنوان؛جنوب غرب ایران(ترجمه فریورجوانبخت موثق/نشر پیام امروز)منتشر شده،به حضور و فعالیت آنها اشاره كرده است.
اخیرا نیز کتابی از یک انگلیسی متولد مسجدسلیمان با نام(ادبی)دانیل هوگان،با عنوان؛بازگشت دوباره به ایران ترجمه شده که در آن نگارنده به خاطرات خود از زندگی به همراه خانواده اش در اسکاچ کرسنت مسجدسلیمان اشاره کرده.البته در این ترجمه اسکاچ کرسنت به عنوان”کمپ اسکاتلند”ترجمه شده است.(ترجمه وحید فرهادی/نشر آموزشی تالیفی ارشدان)
“اسکاچ کرسنت ” با املای “SCOTS CRESCENT “محله مسکونی مدیران ارشد کمپانی نفت انگلیس و ایران بود و تا امروز نیز،علیرغم تعرض های متعدد منازل شخصی به محوطه آن،همچنان مورد استفاده و اقامت مدیران ارشد شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان است.مسجدسلیمان هنوز نفت و گاز دارد و تا نفت و گاز از چاه هاي اين شهر توليد مي شود زندگی نفتی در” اسکاچ کرسنت “نیز جریان دارد.
مسجدسلیمان سابق معروف به شهر اولین‌ها در کشور و خاورمیانه بود، لیست زیر گواه این مطلب است.
۱- اولین چاه نفت در کشور و خاورمیانه
۲- اولین چاه گاز در کشور و خاور میانه
۳- عمیق ترین چاه در کشور و خاورمیانه
۴- اولین چاه گاز ترش در کشور وخاورمیانه با ۳۵%گاز هیدروژن سولفوره
۵- اولین کارخانه گوگرد سازی در کشور وخاور میانه
۶- اولین تصفیه خانه آب در کشور
۷- اولین لوله کشی آب در کشور
۸- اولین کارخانه برق در کشور
۹- اولین کابل کشی برق در کشور
۱۰- اولین لوله کشیفاضلاب در کشور
۱۱- اولین تصفیه خانه فاضلاب در کشور
۱۲- اولین راه آهن در کشور
۱۳- اولین فرودگاه در کشور
۱۴- اولین پرواز هواپیما در کشور
۱۵- اولین باشکاه تفریحی در کشور
۱۶- اولین سینما در کشور
۱۷- اولین باشگاه گلف در کشور
۱۸- اولین استخر در کشور
۱۹- اولین باشگاه سوارکاری در کشور
۲۰- اولین ومجهزترین بیمارستان در کشور
۲۱- اولین ومجهزترین آزمایشگاه طبی در کشور
۲۲- اولین باشگاه کریکت در کشور
۲۳- اولین باشگاه تنیس در کشور
۲۴- اولین باشگاه پینگ پنگ در کشور
۲۵- اولین باشگاه فوتبال در کشور
۲۶- اولین باشگاه شنا در کشور
۲۷- اولین باشگاه والیبال در کشور
۲۸- اولین باشگاه اسکواش در کشور
۲۹- اولین باشگاه بسکتبال در کشور
۳۰- اولین لوله کشی گاز شهری در کشور
۳۱- اولین تصفیه خانه نفت در کشور
۳۲- اولین اتومبیل در کشور
۳۳- اولین جاده آسفالته در کشور
۳۴- اولین تاسیسات ودستگاههای هواشناسی در کشور
۳۵- اولین نقشه های زمین شناسی در کشور وخاور میانه
۳۶- اولین واحد بهره برداری نفت در کشور
۳۷- اولین شبکه تلفن در کشور
۳۸- اولین شبکه تلگراف در کشور
۳۹- اولین ایستگاه تقویت فشار نفت در کشور
۴۰- اولین زمین گلف در کشور
۴۱- اولین زمین فوتبال رسمی در کشور وخاور میانه
۴۲- اولین باشگاه وزنه برداری در کشور
۴۳- اولین کارخانه شیر پاستوریزه در کشور
۴۴- اولین واحد نوشابه سازی در کشور
۴۵- اولین واحد آتش نشانی در کشور
۴۶- اولین واحد کارگاهی با ماشین تراش در کشور
۴۷- اولین پیست وتیم دوچرخه سواری در کشور
۴۸- اولین کارخانه گچ در کشور
۴۹- اولین پروازهای هلیکوپتر در کشور
۵۰- اولین راه داری در کشور
۵۱- اولین کارخانه ماسه در کشور وخاورمیانه
۵۲- اولین آموزشگاه رانندگی در کشور
۵۳- اولین پل فلزی در کشور وخاورمیانه
۵۴- اولین وبلندترین پل فلزی در کشور وخاورمیانه
۵۵- اولین تله کابین در کشور وخاورمیانه
۵۶- اولین آموزشگاه پرستاری در کشور وخاورمیانه
۵۷- اولین هنرستان صنعتی در کشور وخاورمیانه
۵۸- اولین کارخانه نان ماشینی درکشور وخاورمیانه
۵۹- اولین کارخانه سنگ شکن در کشور وخاورمیانه
۶۰- اولین نقاله حمل بار ومسافر در کشور وخاورمیانه
۶۱- اولین کارخانه آسفالت در کشور وخاورمیانه
۶۲- اولین باشگاه وسالن بولینگ در کشور
۶۳- اولین تیم دو و میدانی درکشور
۶۴- اولین تیم شنا در کشور
۶۵- اولین تیم بیلیارد در کشور
۶۶- اولین شهر صنعتی ایران وخاور میانه
۶۷- اولین موزه زمین شناسی درکشور وخاورمیانه
۶۸- اولین کامپیو تر در کشور وخاور میانه
۶۹- بالاترین در صد باسواد در کشور تا سال ۱۳۶۷
۷۰- بالاترین درصد متخصص تا سال ۱۳۵۲
۷۱- بالاترین درصد اشتغال درکشور تاسال ۱۳۵۲
۷۲- اولین باشگاه گلف بانوان در کشور وخاورمیانه
۷۳- اولین انجمن باغبانی بانوان در کشور وخاورمیانه
۷۴- اولین سالنهای نمایشی وتئاتر در کشور وخاورمیانه
۷۵- مرکز اجرای برنامه های اکتشاف نفت وگاز وحفاری اولین چاهها در عربستان – کویت وعراق
۷۶- اولین فرستنده خصوصی در ایران وخاورمیانه به نام رادیو نفت