چشمه های نفت سی برنج

چشمه های نفت “سی برنج”

نشانی: استان خوزستان- شهرستان مسجدسلیمان- شهر مسجدسلیمان

مالکیت: شرکت ملی نفت مناطق نفت خیز جنوب

تاریخچه: واژه نفت: به نظر می رسد کلمه نفت ریشه اوستایی دارد، چراکه در زبان اوستایی کلمه پنتا به معنی روغن معدنی است. این کلمه بعدا توسط عرب زبانان به صورت نفت مورد استفاده قرار گرفته است.

نفت مایع بی رنگ، فرار و قابل اشتعال، مخلوطی است از هیدروکربورها که از تقطیر تدریجی نفت خام، چوب و قطران زغال به دست می آید و به عنوان حلال اجسام آلی به کار می رود. برای ساختن واکس و صابون استعمال می شود. مایعی است که برای تمیز کردن و لکه گیری به کارمی رود.

در زبان های فرانسه و انگلیسی، نفت را پترول petrol و پترولیوم petroelum می خوانند که از ترکیب دو کلمه لاتین petros به معنی سنگ و oleum به معنی روغن به دست آمده است. نفت به مقادیر مختلف و به اشکال مختلف گاز، مایع و جامد در داخل طبقات زمین وجود دارد.
نحوه پیدایش نفت: تشکیل نفت از موادآلی بر اساس این فرضیه که در اثر تجزیه بدن حیوانات در مجاورت آب و دور از هوا می دانند. زیرا در این شرایط قسمت اعظم مواد از ته و گوگردی تخریب و مواد چرب باقی مانده در اثر آب هیدرولیز می گردد. آمیدهای چرب حاصله تحت اثر فشار و درجه حرارت با از دست دادن عوامل اسیدی تولید هیدروکربورهایی با یک اتم کربن کمتر می نماید.

تاریخ استفاده از نفت: نفت از چند هزار پیش از میلاد کاربردهای گوناگونی داشته است. مصری ها آن را برای مومیایی کردن مردگان و فنیقی ها برای بتونه کردن کشتی های خود به کار می بردند. بیزانس ها از قرن هفتم به بعد از روغن سنگ به عنوان اسلحه استفاده می کردند و هنگام نزدیک شدن کشتی های جنگی دشمن به شهرهای ساحلی آنها مقداری نفت را روی آب ها ریخته و با آتش زدن آن ناوگان دشمن را دچار حریق می ساختند.
استفاده از نفت در ایران: به کارگیری و استفاده از نفت و مواد نفتی از دیرباز به برکت وجود فراوان چشمه های جوشان و طبیعی نفت در ایران نیز متدوال بوده است. از نفت برای درمان و شفای بیماری های گوناگون به ویژه شکستگی های استخوان به عنوان دارویی موثر استفاده می کردند. اعراب استفاده از مواد نفتی را در جنگ از ایرانیان آموختند. ایرانیان از روی تپه ها قیرهای فروزان به سمت یونانیان پرتاب می کردند و معلوم است که تپه های آلوده به نفت بوده و گرنه هنگام پرتاب سریع خاموش می شده است.
استفاده از قیر در ساخت بناها در تمدن بابل نیز بسیار معمول بوده است. ایرانیان در ساخت راه ها از قیر بهره می گرفتند که از آن جمله می توان به ساخت قسمت هایی از راه شاهی در قرن پنجم پیش میلاد به دستور داریوش از شوش به ساردیس در حوالی ازمیز ترکیه اشاره کرد.

این راه به طول 2700 کیلومتر مهم ترین وسیله ارتباطی بین شهرهای بزرگ در آن روزگار بوده است که از شوش تا تخت جمشید نیز ادامه یافت که می توان آن را اولین جاده قیراندود شده جهان برشمرد. استفاده از قیر برای درمان دردهای عضلانی، روماتیسمی، زخم ها و شکستگی ها کاربرد داشته است.

معرفی چشمه های سی برنج: در زمان حفر چاه شماره یک و نیز بعد از اکتشاف نفت وضعیت چشمه های سی برنج و نحوه بهره برداری از آنها و همزمان با آن مورد تامل است. روزانه حدود 5 بشکه نفت جوشان از چشمه های سی برنج در شهر مسجدسلیمان جمع آوری می شود.

این چشمه ها یکی از قدیمی ترین چشمه های نفتی در منطقه است که همچنان فعال است. سی برنج در شمار 5 منطقه آلوده به نفت و گاز در مسجد سلیمان محسوب می شود. با تمهیدات به کارگرفته شده همه روزه با استفاده از تانکرمخصوص نفت چشمه سی برنج جمع آوری می شود و تلاش می شود تا عوارض زیست محیطی اطراف آن به حداقل ممکن برسد.

معرفی محدوده موضع موزه چشمه های نفت سی برنج: همان طور که قبلا اشاره شد موزه نفت سی برنج به دلیل نزدیکی خود با چاه شماره یک خاورمیانه و تاثیری که در کشف این منطقه نفتی برای ورود نفت ایران به دنیال صنعتی داشته است. دارای اهمیت بسیار است. اما سی برنج شهرت خود را دارد. این چشمه نماینده ای از چشمه های بی شمار نفت و قیر این مرز و بوم است که گاه داستان های بسیاری را دردل خود جای دارد.

رسالت موضوعی موزه ای چشمه های سی برنج محدود به حدود زير است: نحوه پیدایش نفت، کابرد نفت در دنیای باستان و در اعصار مختلف، نحوه به کارگیری نفت در جوامع پیشین، انواع چشمه های نفت، چشمه های نفت و اساطیر، سادات قیر و چشمه های نفت، چشمه های سی برنج و دارسی، چشم های نفت سی برنج و چاه شماره یک، چشمه های سی برنج و حفاظت از محیط زیست، چشمه های نفت برای آیندگان.

موقعیت جغرافیایی موزه چشمه های سی برنج: چشمه های سی برنج در کنار پانسیون خیام قرار دارد و از محلاتی است که قبلا دور آن را حصار کشیده اند این محله دارای مدرسه ابتدایی و دبیرستان است. اداره امار شهرستان سالن تربیت بدنی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و اداره دارایی در این محله قرار دارند.

نکته: محوطه سی برنج به دلیل گازهای متصاعده در هوا و هم به دلیل نشت نفت و قیر و گاز از دل زمین نمی تواند یک مخزن ایمن را عنوان موزه در خود جای دهد لذا اشیای و مستندات مربوط به این موزه بایستی در موزه اصلی و مرکزی مسجدسلیمان (باغ موزه) نگهداری شود.

اهداف و ماموریت های موزه چشمه های نفتی سی برنج: گردآوری، نگهداری و پژوهش نسبت به چشمه های نفت سی برنج و نمایش و نیز معرفی نتایج به دست آمده با جذب مخاطبین محلی، ملی و بین المللی جلوگیری از آسیب و نابودی و خروج مستندات مربوط به چشمه های نفت سی برنج جذب گردشگری محلی، ملی و بین المللی جهت بازدید از این منطقه آموزش کارکرد فرآیند انتقال نفت و تولید انرژی.

تغییر کاربردی این منطقه به منظور حفظ ارزش های تاریخی و نیاز کاستن از اثرات سو زیست محیطی که متوجه این منطقه و ساکنین اطراف آن است.

منبع : اسناد صنعت نفت